Уважаемые друзья и жители нашего уютного города Мозыря! Добро Пожаловать на официальный блог проекта МОЗЫРЬXXВЕК - это большой и долговременный проект главной целью, которого является поиск и восстановление редких снимков, фотографий, негативов и слайдов нашего города (люди, события, архитектура, природа и т.д.) на протяжении всего XX-го Века.
v

Гадоўля скаціны на Мазыршчыне. (Нар. Ком. Земляробства БССР. ПЛУГ №3 Сакавік, Менск, 1925)

 

Сельская гаспадарка на Мазыршчыне немагчыма бяз жывёлы. Жывёла зьяўляецца там асноваю земляробства. Пескавая зямля кожныя 1-2 гады патрабуе гною, без якога зусім ня родзіць. Гэта заўважыў і сам селянін. Ен не клапоціцца аб малочнасьці сваіх кароў і правіловай малочнай гаспадарцы. Сям‘я гаспадара карыстаецца нязначным удоем ад некалькіх штук кароў. Больш увагі зьвяртае селянін на лічбу худобы. Нават слабы гаспадар мае там 5-6 штук рагатае скаціны, лічачы і маладняк. Сярэдні-ж гаспадар налічвае да 10 галоў. Пры гэтым трымаюць яшчэ па 1-2 пары валоў і 10-15 штук авец. 3 боку лічбы жывёлы гаспадарка здаецца добрай. Але на справе зусім інакш. Скаціна чырвонай беларускай пароды, малая і худая. Цяляты да 2-х год так замораны, што вялічынёю бываюць з авечку альбо сьвіньню. Важаць яны ня болей 2 ½ - 3 пудоў, а старыя каровы да 10-15 пудоў. Маладняк гадуецца дзеля зьмены старых кароў, гною, гаспадарскіх зваротаў і продналогу. Збываюць сяляне маладняк неорганізавана. Напрыклад, у 1923 - 1924 г. маладняк забіралі прыватныя сьпэкулянты праз свае канторы ў Мазыру і Петрыкаве і адпраўлялі яго ў Кіеў, а за сялян уносілі продналог. Пасьля гэткае опэрацыі худоба ў селяніна значна радзела.
Сам селянін вельмі мала дбае аб паляпшэньні свае худобы. Ёсьць выпадкі, калі круглы год скаціна трымаецца пад адкрытым небам. Часта кажуць: “Яна ў нас прывычная - зімою мы яе крыху ахаем ад сьнегу, дамо харчоў, падоім і яна трывае”. Палепшаных бугаёў няма. Часьцей карыстаюцца бычкамі 1-2 год, якія пасуцца разам з каровамі. Цяляты трымаюцца пад кароваю 3 - 4 месяцы. На пашы цяляты робяцца вельмі худымі, дрэнна растуць і часта хварэюць.
Як-жа харчуецца худоба? Адказ просты: хмызьнякоў ды балот кругом, як акінуць вокам. Але паша дрэнная. У балоце расьце высокая трава смычай (Scirpus lacustris L.—камыш вазёрны) і казарнік (Eriophorum polystachyum L.—пушыца). Гэтую траву шмат ляпей есьць жывёла, калі трава перамерзьне. Здараецца, што сяляне позна восеньню ці рана вясною пасуць худобу па замаразі. Як замерзьне балота, прывозяць і сена. Струшанку (мяшанку) даюць рэдка, найчасьцэй кормяць аднэй саломай ці адным сенам. Бываюць выпадкі, калі гаспадар прыво- зіць з балота воз сена, ставіць яго сярод двара, і худоба харчуецца, як папала. За першым возам цягнецца новы і так далей. Пояць худобу каля калодзежа на дварэ, а гэтак-жа ганяюць да рэчкі ці крыніцы.
Няма там добрых хлявоў, як на Меншчыне ці Барысаўшчыне. Сьцены ў іх з вяліэарнымі дзіркамі, а замест страхі - на жэрдкі накідана мятая салома.
Працуюць на Мазыршчыне пераважна на валох. Трапляецца, што да вала незаможнікі прыпрагаюць карову. Валы ўкраінскае расы, сьветла шэрыя з вялізарнымі рагамі. Запрэжаныя ў вялікі воз, валы наважна ступаюць па дарозе, не зьвяртаючы ўвагі на хмары мух, якія снуюць каля іх. У дарогу селянін не бярэ харчоў. Калі трэба пакарміць валоў, ён выпрагае іх і пушчае пасьвіцца гадзін на 4-5, а сам ладзіць воз ці пляце лапці.
Значным бічом для скаціны зьяўляюцца розныя хваробы і ваўкі. Ад ваўкоў часта няма жыцьця. Гэтыя “бандыты”, як завуць іх сяляне, занадта сьмела гаспадараць. Напрыклад, у селяніна Кастуся Сушчынскага (хутар Глымаў) за тры гады яны зьелі сем штук кароў. Пра авечкі і гаварыць няма чаго. На барацьбу з ваўкамі трэба зьвярнуць увагу.          
Сьц. Кот.